Geçtiğimiz hafta Hazine ve Maliye Bakanlığı Mayıs sonu itibarıyla bütçe gelişmelerine ait rakamları açıkladı. Rakamlara göre Mayıs ayında toplam 317,753 milyarlık gelire karşılık 173,777 milyar lira gider gerçekleşti ve bütçe 143,977 milyar fazla verdi. 17,912 milyarlık faiz giderleri dışında bütçe dengesi Mayıs ayında 161,888 milyar lira oldu. Geçen yıl Mayıs ayında bütçe 13,37 milyar açıkla sonlanmıştı.

Aşağıdaki tabloda Ocak-Mayıs döneminde 2021 ve 2022 yıllarına ait gerçekleşmeler yer alıyor.

2021-2022 OCAK - MAYIS BÜTÇE GERÇEKLEŞMELERİ
	2021	2022	%Değişim
Bütçe Gelirleri	542.475	1.084.391	99,90%
Vergi gelirleri	423.702	881.156	107,97%
Teşebbüs ve Mülkiyet Geliri	43.732	67.194	53,65%
Faizler Cezalar	49.566	91.601	84,81%
Bütçe Giderleri	549.984	959.773	74,51%
Faiz Hariç Giderler	468.527	837.887	78,83%
Personel Giderleri	143.655	215.911	50,30%
SGK Devlet Primi	23.788	34.797	46,28%
Mal ve Hizmet Alımları	31.023	66.426	114,12%
Cari Transferler	226.010	383.398	69,64%
Sermaye Giderleri	28.152	46.568	65,42%
Sermaye transferleri	3.366	4.110	22,10%
Borç Verme	12.531	86.677	591,70%
Faiz Giderleri	81.457	121.885	49,63%
Bütçe Dengesi	-7.509	124.618	-1759,58%
Faiz Dışı Denge	73.948	246.504	233,35%

     ● Bütçe Gelirleri %99,90 artarak 42,475 milyardan 1.084,391 milyara çıkarken, harcamalar %74,51 artarak 549,984 milyardan 959,773 milyara yükselmiş bulunuyor.

     ● Bu gelişmenin sonucu genel denge olarak geçen yıl 7,509 milyar açığa karşı, bu yıl ilk beş ayda 124.618 milyar fazla verildi.

     ● Faiz giderlerindeki artışın da %49,63 oranında kalarak 81,457 milyardan 121,885 milyara yükselmiş olması, enflasyonun %70’lere vardığı bir ortamda müspet olarak değerlendirilebilecek bir diğer olgudur.

     ● Bütçe dengesinin fazla vermesinin birinci sebebi vegilerdeki %107,97 oranındaki artış oldu.  Vergi gelirleri 423,702 milyardan 881,156’ya yükseldi. Kurumlar vergisi %282 oranında artarak 67,913 milyardan 259,379 milyara yükselirken, gelir vergisi de 80,017 milyardan 116,97’a çıktı. Dahildeki işlemlerden alınan KDV 43,648 milyardan 65,652 milyara yükselirken, ithalde alınan KDV%125 oranında artarak 89,005 milyardan 200,095 milyara çıktı. Keza toplam ÖTV de 77,338 milyardan 126,469 milyara yükseldi.  

     ● Giderler içinde personel giderleri %50,30 oranında artarak 143,655 milyardan 215,911 milyara çıktı. Ancak personel giderlerinin toplam giderler içindeki payı %26,11’den ",50’ye geriledi.

     ● Mal ve hizmet alımları %114,12 oranında arttı, toplam giderler içindeki payı da %5,64’den %6,92’ye yükseldi

     ● Bütçede önemli bir gider olan cari transferler %9,64 oranında artarak 226,010 milyardan 383,398 milyara yükseldi. Toplam giderler içindeki cari transferlerin payı fazla değişmedi ve %41,09’dan %39,94e indi.

     ● Bütçe giderleri içinde hazine yardımlarının payı %20,61’den %17,47’ye geriledi, ancak 2021 ilk dört ayına göre artış %67,62 olunca toplam yardımlar da 113,394 milyardan 167.720 milyara çıktı. Cari transferler ve hazine yardımlarının toplam giderler içindeki oranı %67,98’den %66,28’e indi. Bu iki giderin toplam bütçe içindeki payının bu rakamlar dikkate alındığında oldukça yüksek olduğunu kabul etmek gerekir.

     Unutulmaması gereken önemli bir konu rakamlardaki yükselmenin önemli sebeplerinden birinin de enflasyon olmasıdır. Ciroların artması bu nedenle büyük olasılıkla miktar artışından ziyade fiyat artışından kaynaklanmakta, bu da zaten ithalde alınan KDV oranının artışındaki yüksek oranda gözlenmektedir.

     Her şeye rağmen Mayıs sonu itibarıyla bütçede uzun zamandır rastlanmayacak ölçüde fazla, ki oransal olarak %12’ye tekabül etmektedir, sevindirici bir gelişme olmuştur.