Bütçe gelirleri?
Geçen hafta 21 Temmuz tarihli yazımda son iki yıl içinde bütçenin Ocak-Haziran dönemine ait rakamları genel denge açısında irdelemiştim. Bugünkü yazıda bütçenin gelir kalemlerindeki gelişmeleri iletmek istiyorum. Rakamlar yine 18 Haziran’da açıklanan Haziran sonu, ilk altı aylık gelirleri kapsıyor.

2021-2022 OCAK - HAZİRAN BÜTÇE GELİRLERİ (milyon TL)

	2021	2022	Artış %
Merkezi Yönetim Gelirleri	630.821	1.265.410	100,60%
Genel Bütçe Gelirleri	612.869	1.235.367	101,57%
Vergi Gelirleri	496.940	1.033.791	108,03%
1. Gelir ve Kazanç Üzerinden Alınan Vergiler	163.549	402.251	145,95%
a) Gelir Vergisi	94.003	139.237	48,12%
Beyana Dayanan Gelir Vergisi	6.634	10.512	58,46%
Basit Usulde Gelir Vergisi	143	45	-68,62%
Gelir Vergisi Tevkifatı	85.307	125.539	47,16%
Gelir Geçici Vergisi	1.918	3.140	63,68%
b) Kurumlar Vergisi	69.546	263.014	278,19%
Beyana Dayanan Kurumlar Vergisi	1.933	7.095	266,97%
Kurumlar Vergisi Tevkifatı	334	261	-21,90%
Kurumlar Geçici Vergisi	67.279	255.659	280,00%
2. Mülkiyet Üzerinden Alınan Vergiler	10.556	13.385	26,80%
a) Veraset ve İntikal Vergisi	1.043	1.401	34,38%
b) Motorlu Taşıtlar Vergisi	9.501	11.960	25,88%
c) Değerli Konut Vergisi	13	24	92,16%
3. Dahilde Alınan Mal ve Hizmet Verg.	166.346	274.040	64,74%
a) Dahilde Alınan Katma Değer Vergisi	49.574	74.528	50,34%
Beyana Dayanan KDV	46.421	68.058	46,61%
Tevkif Suretiyle Kesilen KDV	3.153	6.469	105,21%
b) Özel Tüketim Vergisi	95.563	165.376	73,05%
Petrol ve Doğalgaz Ürünleri (I)	20.671	35.844	73,40%
Motorlu Taşıtlar (II)	31.225	60.590	94,04%
Alkollü İçkiler (III-a)	8.001	15.175	89,67%
Tütün Mamülleri (III-b)	28.751	41.286	43,60%
Kolalı Gazozlar (III-c)	764	1.540	101,63%
Dayanıklı Tüketim ve Diğer Mallar (IV)	6.152	10.942	77,86%
c) Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi	14.205	23.772	67,35%
d) Şans Oyunları Vergisi	2.945	4.351	47,75%
e) Özel İletişim Vergisi	2.874	3.902	35,79%
f) Dijital Hizmet Vergisi	1.186	2.111	77,99%
4. Uluslararası Tic. ve Muam. Al. Verg.	125.398	288.130	129,77%
a) Gümrük Vergileri	14.508	32.269	122,42%
b) İthalde Alınan Katma Değer Vergisi	110.426	254.674	130,63%
c) Diğer Dış Ticaret Gelirleri	464	1.188	155,66%
5. Damga Vergisi	13.566	18.018	32,81%
6. Harçlar	17.523	33.495	91,15%
7. Başka Yerde Sınıflandırılmayan Diğer Vrg.	1	4.472	314828,94%
Merkezi Yönetim Vergi Dışı Gelirleri	133.881	231.619	73,00%

Yukarıdaki tablodaki rakamlara göre dikkat çeken gelişmeleri şu şekilde özetlemek mümkün

     ● Bütçe Gelirleri %100,60 artarak 630,821 milyardan 1.265,410 milyara çıkarken, vergi gelirleri %108,03 artarak 496,940 milyardan 1.235,367 milyar liraya yükseldi. İlk altı ayda bir önceki yıla göre daha fazla vergi alınmış. Buna paralel olarak da vergi gelirlerinin toplam bütçe içindeki payı da %83,08’den %85,06’ya çıktı.
     ● Gelirler içinde üç kalemde bir önceki yılın ilk dört ayına göre %100’ün üzerinde artış var. Kurumlar Vergisi ’8,19 artarak 69,546 milyardan 263,024 milyara; İthalde alınan KDV %130,63 artarak 110,426 milyardan 254,674 milyara ve Gümrük vergileri de %122,42 artarak 14,508 milyardan 32,396 milyara çıktı.
     ● ÖTV artışı ise %73,05 oranında artışta kaldı ve 95,563 milyardan 165,376 milyara yükseldi. En düşük gelir artışı %32,81 ile damga vergisinde gerçekleşti. Toplam damga vergisi 13,566 milyardan 18,018 milyara yükseldi.
     ● Motorlu taşıtlar vergisi artışı da %94,04’de kalarak 31,225 milyardan 60,590 milyara yükseldi. Dayanıklı tüketim mallarından alınan ÖTV’deki artış da %77,86 oldu. Ekonomiyi canlandırmak için yapılan ÖTV’lerdeki indirimin sona ermesinden sonra Mayıs - Haziran aylarındaki ÖTV ilk dört aydaki kayıbı telafi etme yolunda gelişiyor. Artış halen ancak enflasyon oranını yakalamış durumda.
     ● Dikkat çeken bir diğer vergi kalemi ise vergi dışı gelirler. Bunların payı 2021’in ilk altı ayında %21,11 iken 2022’nin aynı döneminde %18,3’e gerilemiş durumda. Vergi dışı gelirler toplamda da %73,00 artarak 133,881 milyardan 231,619 milyara yükselmiş bulunuyor.

     Bilindiği gibi ek bütçe ile 2022 yılı bütçesine 1.081 milyar ilave yapılmıştı. Bu yazımızda  incelediğimiz gelir kalemlerine paralel olarak bir sonraki yazıda da gider kalemlerini ele alacağız.