Yaprağını döken filbahri (Philadelphus coronarius), Rus adaçayı (Perovskia), parmak otu (Potentilla ssp.), mavi sakal çiçeği (Caryopteris), kelebek çalısı (Buddleja davidii) gibi bitkiler kış sonu, bahar başında yaşlanmışlarsa, rahatlıkla yerde 10 cm. kadar yüksekten budanabilirler. Yavaş yavaş budayayım, duvarım birden çıplak kalmasın, bitki şaşırmasın istiyorsanız, her iki senede bir yaşlanan dalların 1/3’ünü kesip atın. Budama sonrası bitkinin köküne biraz gübre atmanız yerinde olacaktır.
Buna karşılık yaprağını dökmeyen, herdem yeşil Kamelya (Camellia ssp.), şimşir (Buxus), pittosporum, zakkum (Nerium oleander), iğde (Eleaegnus) gibi bitkilerde, bahçe makasına sarılmadan ağacın hafifçe filizlenmesini, havanın yumuşamasını beklemenizde fayda vardır. Böylece kesebileceğiniz riski az bölgeleri belirlemeniz daha kolay olur.
Özellikle iğne yapraklı, konik, piramidal çalılar, lavanta gibi yaşlı dallarının yapraksız kalmalarına dayanamazlar ve kestiğinizde o dalları kurur. Alacalı yapraklı çalılarda, budama sonrasında bitkinizin kesi yerlerinden alacalı yerine tamamen yeşil renkte yapraklar çıkarsa şaşırmayın.
Kışın açan cadı fındığı (Hamamelis), hanımeli (Lonicera fragrantissima), kış kartopu (Viburnum opulus), parfüm kutusu çiçeği (Sarcococca) çiçeklenmeden hemen sonra budanır. Bunun nedeni, aynen ilkbahar aylarında çiçek veren bitkiler gibi, seneye bitkinin çiçeklenmesi için bu sene kesilerek dallarını büyütmesi gerekir. Sözkonusu çalılar çiçeklerini en az bir yaşındaki dallarda verirler. Hızlı büyüyen sarı, kış yasemininde ise budama Mart ve Ağustos aylarında 2 kez yapılabilmektedir.
Budamalarda yağmursuz bir günü seçin. Budama artıklarını kompost yapımında kullanmanızı şiddetle öneriyorum. Hastalıklı odun parçalarını yakın. Budama yaparken uçları birbiri üzerine oturan değil, birbirlerini sıyıran makaslar kullanın. Son bahsettiklerim dalları ezmediğinden, daha net kesiyorlar. Böylece yırtıksız, daha pürüzsüz kesebilirsiniz. Ayrıca, verev kesinin alt ucunun tomurcukların karşısında olmasına özen gösterin.
Son olarak size uzun uzun ay hareketleriyle bitki büyümesini yazmıştım. Yanlış hatırlamıyorsam 3 sayıda ancak tamamlayabilmiştim. İnananlar için Ay inerken, küçülürken budamaları yapacağız; buna karşılık bu günlerde olsa bile Ay düğümlerinde, Ay’ın en yukarıda ve en aşağıda olduğu günlerde (apoje ve perije) elimizi bahçe makasına dokundurmayacağız.
Bunun yanında budarken, ana gövdeyi yaralayacak şekilde aman dipten kesmeyin. Budama için keskin aletler kullanın. Çapı 3 cm.’yi geçen dallarda, küçük bahçe makası yerine uzun kolları olan büyük makasları kullanın. Yapraklarını döken ağaç ve çalıları Aralık-Mart arasındaki dinlenme sürelerinde, yapraklarını dökmeyenleri filizlenme sırasında, çiçeklenenleri ise hemen çiçeklerini döktükten sonra budayın. Bu hafta sizinle güzel budanmış diyeceğim bir ortanca ve bahçemden şakayık goncasının fotoğlarını paylaşıyorum.